Veelgestelde vragen over Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)

Overheden en uitvoeringsorganisaties oefenen al een tijd met het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) als voorbereiding op de Omgevingswet. Bijvoorbeeld met het ontvangen en behandelen van vergunningen en met het maken en aanleveren van toepasbare regels. Dat begint met het aansluiten van overheden met lokale software op de landelijke voorziening van het DSO. Dat gebeurt door softwareleveranciers en dit proces is in volle gang. Tegelijkertijd zijn overheden bezig met het inregelen van de eigen werkprocessen en start het landelijk beproeven en oefenen vanuit de praktijk. Dit is essentieel voor een goede voorbereiding op de start van de Omgevingswet op 1 juli 2022. Maar hoe zit het met de DSO-planketen, waar overheden hun omgevingsdocumenten opstellen en publiceren? Recente artikelen in de media geven aanleiding om wat dieper op de stand van zaken in te gaan.

Hoe zit het met de DSO-planketen?

Aan de DSO-keten voor planvorming werken veel partijen, waaronder de softwareleveranciers, er hard aan om alle overheden vanaf oktober dit jaar te kunnen laten oefenen met omgevingsdocumenten. Dit vergt veel van de softwareleveranciers omdat de definitieve standaard voor het publiceren van plannen, de Standaard officiële publicaties (STOP), later dan gepland is vastgesteld. Ook op dit moment worden nog enkele wijzigingen doorgevoerd. Hierbij werken we met alle betrokken partijen en de leveranciers samen om in oktober dit jaar een goed werkende keten voor planvorming te kunnen aanbieden. Wij hebben waardering voor alle plansoftwareleveranciers, die een enorme inspanning leveren om hun klanten op tijd oefensoftware te kunnen aanbieden.

Waarom zijn er regelmatig storingen?

Het DSO is nieuw, net als de systeeminrichting, de monitoring en het systeembeheer. Op al deze vlakken wordt geleerd van het toenemende gebruik. In deze fase wordt iedere maand een nieuwe versie (release) geïnstalleerd van het DSO, waarin problemen zijn opgelost en waar nieuwe functionaliteit beschikbaar komt.

Elke nieuwe versie wordt van tevoren getest. Maar het is onvermijdelijk dat er zo nu en dan fouten (bugs) opduiken. Bij grotere updates is het DSO tijdelijk niet beschikbaar. Het onderhoud wordt van tevoren aangekondigd via deze website en het Ontwikkelaarsportaal, zodat iedereen die oefent zich hierop kan voorbereiden. Overheden die oefenen, kunnen hun plannen en testen van tevoren ook aanmelden. Dan worden ze actief geïnformeerd over gepland onderhoud en geattendeerd op deze ‘downtime’.

Deze maand is er een nieuwe versie geïnstalleerd waarbij de update niet verliep zoals ingeschat, ondanks zorgvuldige tests en planning vooraf. Speciale karakters in de gebruikersnamen van Omgevingsloket-ID’s gaven problemen. Dit kwam pas op de oefenomgeving naar voren door de talloze variaties van gebruikersnamen die daar zijn aangemaakt. Het probleem is inmiddels opgelost, zie de communicatie hierover in het Storingenarchief Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).

Wie test de landelijke voorziening van het DSO (DSO-LV)?

De ontwikkelende partijen Kadaster, KOOP en Rijkswaterstaat testen de nieuwe software op eigen omgevingen voordat deze op een integratieomgeving wordt gezet. Op de integratieomgeving testen deze partijen alle oude en nieuwe code daarna in samenhang. Dit gebeurt met automatische en performancetests, naast testen door mensen.

Wie test de DSO-keten?

Een werkende DSO-keten bestaat uit de landelijke voorziening (DSO-LV), de lokale software van overheden en de aansluiting van de software. Softwareleveranciers ontwikkelen de software en testen deze in combinatie met het DSO-LV. Voor de aansluiting geldt dat elke aangesloten overheid een bewijs levert van een eenvoudige interactie tussen DSO-LV en de lokale software. Daarmee is er sprake van een werkend startpunt.

Wie beproeft de DSO-keten?

De werkende keten is een startpunt om de software écht te gaan gebruiken en beproeven met real life, realistische content. Eigenlijk begint het werk dan pas echt. Want hoeveel casussen en mogelijkheden er vooraf bedacht zijn, de realiteit blijkt groter, complexer en veelzijdiger dan bedacht. We zien dat bijvoorbeeld in de planketen, waarbij geometrieën fijnmaziger zijn dan vooraf geanalyseerd. Een ander voorbeeld is het aantal bijlagen bij een verordening dat veel groter blijkt dan verwacht.

Soortgelijke zaken komen aan het licht nu overheden er daadwerkelijk in de praktijk mee oefenen. Dat is vervelend en tegelijkertijd de enige manier om de stap te maken van een werkende keten naar een werkend stelsel. Wij zijn dan ook blij dat er in dit stadium al tientallen overheden zover gevorderd zijn dat zij echte omgevingsdocumenten aan het DSO kunnen aanbieden. En met ons als programma het proces willen fijn slijpen.

Uiteraard brengt deze fase ook onzekerheid met zich mee. Is het DSO goed ontworpen en kunnen we alle bevindingen samen oplossen? We ervaren een opbouwende en hechte samenwerking met de softwareleveranciers. Die geeft ons het vertrouwen dat we de systemen kunnen bijschaven. En als dat niet altijd op tijd kan, dan helpen ze ons om dit op een andere manier op te lossen.

Neemt het aantal klachten toe of af?

Met het toenemende aantal gebruikers van DSO is het aantal vragen aan de helpdesk van het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO) tussen januari en juni 2021 verdriedubbeld. Dit zijn overigens niet alleen klachten of vragen over storingen, maar ook verzoeken om informatie en ondersteuningsvragen.

Is de standaard backwards compatible?

Daar streven we altijd naar, helaas is dit niet altijd mogelijk. In de recente oplevering van de nieuwe software is een (kleine) wijziging in de standaard aangebracht die niet backwards compatible is. Deze wijziging betreft de ambtsgebieden (in totaal 2 van de honderden elementen in de standaard). Wij hebben hier regelmatig over gesproken met de planleveranciers in het maandelijkse leveranciersoverleg om gezamenlijk te zoeken naar de best werkbare manier. Deze aanpassingen zijn nodig voor de ontwikkeling van DSO en het verwerken van nieuwe inzichten.

Vragen over storingen, onderhoud of release-informatie DSO en het Omgevingsloket?

Zijn er vragen, meldingen of klachten over storingen en onderhoud van het DSO? Neem vooral contact op met het IPLO via het formulier Storing melden DSO.