Asbest is een verzamelnaam voor mineralen die in de natuur voorkomen. Het is opgebouwd uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels. Asbest is veel toegepast in de bouw, tot ver in de jaren ’80. Het materiaal heeft goede eigenschappen: het is sterk, slijtvast, isolerend, brandwerend, niet-geleidend en het was goedkoop. In Nederland is ruim 80% van het geïmporteerde asbest verwerkt tot asbestcementproducten (zoals golfplaten en waterleidingbuizen). Het grootste deel van deze producten is verwerkt in gebouwen en als daken op schuren, met name in de agrarische sector.
Het beroepsmatig verwerken en bewerken van asbest is sinds 1 juli 1993 verboden in Nederland. Sinds 1 januari 2005 geldt een Europees asbestverbod, waardoor het produceren en op de markt brengen van asbesthoudend materiaal is verboden.
Er bestaan twee soorten asbest: spiraalvormige of serpentijn asbest en rechte of amfibool asbest.
Serpentijn asbest heeft een spiraalvormige structuur met holle vezels. Het materiaal is goed te bewerken en kan gebruikt worden voor uiteenlopende toepassingen. Chrysotiel (witte asbest) is serpentijn asbest en komt voor in ongeveer 90% van de asbesthoudende producten.
Amfibool asbest bestaat uit rechte naaldachtige vezels. Hierin worden diverse soorten onderscheiden, waarvan er in Nederland twee regelmatig zijn toegepast, namelijk Amosiet (bruine asbest) en Crocidoliet (blauwe asbest).
Asbest bestaat uit vezels die zich kenmerken door een zeer grote trekvastheid, slijtvastheid en stijfheid. De bekendste eigenschap van asbestvezels is dat ze bestand zijn tegen hoge temperaturen. Vooral vanwege die eigenschap is asbest op grote schaal toegepast als brandwerend materiaal in de bouw en in bijvoorbeeld rem- en frictiematerialen.
Asbestvezels die in de lucht zweven kunnen na inademen diep in de longen doordringen.
Deze asbestvezels kunnen, vele jaren na inademing, asbestose, slokdarmkanker, longkanker of mesothelioom (longvlies- of buikvlieskanker) veroorzaken. De kans om kanker te krijgen door asbest wordt vooral bepaald door de hoeveelheid asbestvezels die iemand heeft ingeademd. Het grootste risico van asbest is aanwezig bij langdurige blootstelling aan grote hoeveelheden asbestvezels in de lucht. Dit soort blootstelling vond vroeger veelvuldig plaats in sommige werksituaties, waarbij werknemers jarenlang, dag in dag uit, grote hoeveelheden asbest hebben ingeademd. Ook nu kan dit nog voorkomen bij o.a. bouw-, sloop- en schilderwerk door zowel professionals als doe-het-zelvers, als gevolg van onbekendheid of onvoldoende bescherming.
Als het asbesthoudende materiaal nog gaaf en onbeschadigd is, is er weinig gevaar. Maar bij beschadigde platen of het ondeskundig verwijderen en/of bewerken van onbeschadigde platen (zoals bijvoorbeeld boren, zagen of reinigen met een hogedrukspuit) kunnen asbestvezels vrijkomen. De vezels zijn onzichtbaar voor het blote oog en het dragen van een eenvoudig mondkapje is niet voldoende om u te beschermen.
Geschat wordt dat 80 procent van alle asbest is toegepast in de bouw en verreweg het meeste in de vorm van asbestcementproducten. Ongeveer 75 procent van de asbestcement golfplaten is toegepast in de agrarische sector. Buiten de bouw is asbest toegepast in remvoeringen en koppelingsplaten van auto's, in treinen, schepen, procesinstallaties, gas- en waterleidingbuizen, wegen, consumentenproducten enz..
vanaf 1 juli 1993 bestaat een totaalverbod op beroepsmatig verwerken van asbesthoudende producten,
inclusief verkopen, importeren, bewerken en opnieuw toepassen.
Sinds 1 januari 2005 geldt een Europees asbestverbod, waardoor het produceren en op de markt brengen van asbesthoudend materiaal is verboden.
Voor een lijst van verbodsdata kunt u de website van InfoMil raadplegen: www.infomil.nl
Asbestvezels zijn voor zover bekend in meer dan 3000 verschillende soorten producten toegepast. Asbest herkennen is niet altijd even gemakkelijk. In een pand dat is gebouwd na 1994 mag geen asbesthoudend materiaal meer zijn aangebracht. Oudere panden kunnen op diverse plaatsen asbesthoudend materiaal bevatten. Denk hierbij aan isolatie van verwarmingsbuizen, isolerend materiaal in de wanden, plafondplaten en golfplaten op het dak.
Asbest is meestal te herkennen aan de vezelachtige structuur. Vaak heeft het een witte tot lichtgrijze kleur. Meer informatie is te vinden in de brochure ‘asbest in bedrijven en instellingen’.
Foto’s van diverse toepassingen kunt u zien op www.infomil.nl
Wilt u zeker weten of er asbesthoudend materiaal aanwezig is in uw bedrijfspand, neem dan contact op met een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf en laat hen een asbestinventarisatie uitvoeren. U vindt deze bedrijven op de website van de Stichting Certificatie Asbest.
De enige manier om met zekerheid vast te kunnen stellen of een product asbesthoudend is, is met een materiaalanalyse door een laboratorium. Iedereen kan hiervoor een deskundig adviesbureau of een geaccrediteerd laboratorium inschakelen. Aan de buitenkant van een product is vaak niet te zien of het asbesthoudend is.
Asbest in cement: cementplaten met asbest zitten meestal in gevels, het dakbeschot, in en rondom schoorstenen en in of bij cv-installaties. Deze platen zitten vaak op galerijen van flats en als golfplaat op schuren en garages.
Asbest in vinylzeil: in sommige soorten vinylzeil en harde vinyltegels komt asbest voor. Het gaat dan om zeil en tegels gemaakt tussen 1963 en 1983.
Asbest kunt u in twee vormen tegenkomen: hechtgebonden en niet-hechtgebonden (losgebonden) asbest.
Bij hechtgebonden asbest zitten de asbestvezels stevig verankerd in een dragermateriaal. Is het materiaal in goede staat en wordt het niet ondeskundig bewerkt of verwijderd? Dan komen er nauwelijks vezels vrij en levert het geen gevaar op. Hechtgebonden asbest hoeft u meestal niet te laten verwijderen.
Bij niet-hechtgebonden (losgebonden) asbest zijn de asbestvezels niet of nauwelijks verankerd in een dragermateriaal. De vezels kunnen dan gemakkelijk vrijkomen. Daardoor zijn de gezondheidsrisico’s veel groter en zijn maatregelen nodig.
Voorbeelden van hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbesthoudende producten zijn te vinden in de brochure ‘asbest in bedrijven en instellingen’.
Werkgevers zijn verantwoordelijk voor een veilige en gezonde werkplek voor hun werknemers.
Bedrijven mogen daarom asbesthoudend materiaal niet zelf verwijderen, maar laten dit doen door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf.
Wanneer er asbesthoudend materiaal is aangetroffen in uw bedrijfspand, mag u dit niet zomaar laten verwijderen. U laat eerst een asbestinventarisatie uitvoeren door een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf. Naar aanleiding van dit rapport wordt bepaald of het asbesthoudende materiaal direct verwijderd moet worden of dat kan worden volstaan met fixeren of afschermen. Wanneer het materiaal niet verwijderd wordt, dan wordt dit beschreven in een asbestbeheersplan, zodat bij latere werkzaamheden in het pand bekend is waar asbesthoudend materiaal kan worden aangetroffen.
U laat het asbesthoudend materiaal verwijderen door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf.
Gecertificeerde bedrijven, voor zowel inventarisatie als verwijdering, kunt u vinden op www.ascert.nl. Voor de sloopmelding geldt een termijn van minimaal 4 weken.
Of u materialen met asbest moet laten verwijderen, hangt af van de staat en soort asbest. Als het asbest vastzit in het materiaal en er niets mee gebeurt, hoeft u dit niet te laten verwijderen. Zit het niet vast? Dan moet u het afschermen of laten verwijderen. In dat geval stelt u een asbestbeheersplan op, waarin duidelijk is vastgelegd waar het asbesthoudende materiaal aanwezig is.
Met ingang van 1 januari 2025 is het verboden een asbesthoudend dak te hebben op een gebouw. Dat kan ook een klein fietsenschuurtje zijn, of een garage. Het verbod geldt voor alle daken.
Huurt u het betreffende pand? Dan is de verhuurder verantwoordelijk voor asbestverwijdering, tenzij u daarover andere afspraken heeft gemaakt die contractueel zijn vastgelegd.
Nee, u mag asbest niet zelf verwijderen of laten verwijderen door uw personeel of een klusbedrijf. Dit mag alleen worden gedaan door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf. Vooraf laat u een inventarisatie uitvoeren door een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf. Beide bedrijven kunt u vinden op www.ascert.nl
Wanneer u een vermoeden heeft van asbesthoudend materiaal in uw pand en het bouwjaar ligt voor 1994, dan laat u een inventarisatie doen door een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf. Afhankelijk van de uitslag van deze inventarisatie laat u het asbesthoudende materiaal verwijderen door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf.
U doet minimaal vier weken voor aanvang van de werkzaamheden een sloopmelding via het Omgevingsloket online. Dit kunt u ook uitbesteden aan het asbestverwijderingsbedrijf, maar u blijft wel eindverantwoordelijk.
Als u een pand of object, gebouwd voor 1994, gedeeltelijk of geheel wilt slopen moet u een asbestinventarisatie laten uitvoeren door een gecertificeerd bedrijf.
Wanneer u asbest wilt laten verwijderen, moet u dat altijd minimaal 4 weken voor aanvang van de werkzaamheden melden bij uw gemeente (meldingsplicht). De sloopmelding wordt gedaan via de website Omgevingsloket online, waarbij u kunt inloggen met eHerkenning niveau 2. U kunt het formulier online invullen en indienen bij de gemeente, maar het is ook mogelijk het formulier te printen en op te sturen naar de gemeente.
U kunt de melding ook laten uitvoeren door het asbestverwijderingsbedrijf. Als opdrachtgever blijft u wel verantwoordelijk voor de werkzaamheden.
Op de website Omgevingsloket online kunt u ook controleren of u kunt volstaan met het doen van alleen een melding. In sommige gevallen is voor het slopen van een pand een omgevingsvergunning nodig:
Wanneer het slopen gepaard gaat met het onttrekken van woningen aan de voorraad door samenvoeging of functiewijziging is daarvoor een vergunning nodig op grond van de Huisvestingswet (artikel 30) en de huisvestingsverordening.
De sloopmelding wordt beoordeeld door de gemeente. Wanneer deze correct en volledig is ingediend stuurt de gemeente een bericht naar de melder. Hierbij kunnen tevens nadere voorwaarden worden aangegeven, onder andere wat betreft het scheiden en afvoeren van het afval, maar ook op het gebied van communicatie. De gemeente kan ook afwijken van de beslistermijn en toestaan dat binnen de wettelijke termijn van 4 weken gestart mag worden met de gemelde werkzaamheden.
Twee werkdagen voor aanvang van de werkzaamheden wordt hiervan een melding gedaan bij de gemeente.
Is uw sloopmelding niet akkoord omdat u nog enkele documenten moet toevoegen of omdat deze niet correct is ingediend of ingevuld? Dan dient u de melding in zijn geheel opnieuw te doen en gaat de termijn van 4 weken opnieuw in.
Bij vragen kunt u altijd contact opnemen met de gemeente.
Het gecertificeerde asbestverwijderingsbedrijf is sinds 1 maart 2017 verplicht de sloopmelding in te voeren in het Landelijk Asbest Volgsysteem (LAVS). Ook de asbestinventarisatie moet verplicht worden ingevoerd in het LAVS. De gemeente ontvangt bericht vanuit het LAVS en heeft een meekijkfunctie in deze internetmodule.
Wanneer onderstaande werkzaamheden worden uitgevoerd in het kader van de uitoefening van een bedrijf, is geen sloopmelding nodig voor het geheel of gedeeltelijk verwijderen van asbesthoudend materiaal:
Voor het doen van een sloopmelding heeft u het volgende nodig:
Aan het doen van een sloopmelding zijn in principe geen kosten verbonden. Enkele gemeenten heffen echter leges voor een sloopmelding. U kunt deze vraag het beste stellen aan uw gemeente.
Bent u eigenaar van pand waarin het asbesthoudende materiaal aanwezig is? Dan betaalt u de kosten voor het verwijderen zelf.
Bent u huurder van het pand? Dan komen de kosten voor rekening van de verhuurder, tenzij daarover andere afspraken zijn gemaakt tussen u en de verhuurder en deze afspraken contractueel zijn vastgelegd.
Wilt u weten of en op welke plaatsen asbesthoudend materiaal is verwerkt in uw pand? Neem dan contact op met een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf. U vindt deze bedrijven op www.ascert.nl
Voor asbestverwijdering gelden strenge regels. Het is vaak gevaarlijker asbest op de verkeerde manier te verwijderen dan om het te laten zitten. De gemeente kan u als eigenaar van asbesthoudend materiaal dwingen om maatregelen te nemen. Dat kan als in uw pand losgebonden asbest zit dat onvoldoende is afgeschermd en daardoor een gevaar vormt voor de omgeving.
Regels voor asbestinventarisatie en het verwijderen van asbest staan in het Asbestverwijderingsbesluit 2005, Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit) en de Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling)
U kunt gecertificeerde bedrijven vinden op www.ascert.nl
Gaat u een bedrijfspand dat is gebouwd voor 1994 slopen of renoveren? Dan moet u weten of er asbesthoudend materiaal aanwezig is. U schakelt hiervoor een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf in. Dit bedrijf geeft aan hoe groot de risico’s zijn van de geplande werkzaamheden. Hoe hoger het risico, hoe zwaarder de maatregelen. Zijn de werkzaamheden risicovol en kunnen er asbestvezels vrijkomen? Dan moet een gecertificeerd bedrijf deze werkzaamheden uitvoeren.
Asbest op de werkplek moet worden verwijderd wanneer het risico’s oplevert voor werknemers en bezoekers. Asbest vormt een risico als asbestvezels kunnen vrijkomen. Dit kan als het asbest niet of nauwelijks vastzit in een dragermateriaal of als het in slechte staat verkeert. Ook kan dit gebeuren als asbest op een ondeskundige manier wordt verwijderd of bewerkt. Denk bijvoorbeeld aan schuren, boren, zagen, breken of reinigen met een hogedrukspuit.
In een asbestbeheersplan staat onder andere hoe het gebouw veilig kan worden gebruikt.
Levert asbest op de werkplek geen risico’s op voor werknemers en bezoekers van het pand? Dan kan de werkgever/eigenaar van het pand ervoor kiezen het asbesthoudende materiaal te laten zitten. Het is dan noodzakelijk om een asbestbeheersplan te laten opstellen, zodat de locatie en de aard van het asbesthoudende materiaal goed is vastgelegd.
Meer informatie over het opstellen van een asbestbeheersplan is te vinden op de pagina Hulpmiddelen van InfoMil. Hier staat onder andere een informatieblad Asbestbeheersplan, dat men kan downloaden: www.infomil.nl
Afhankelijk van de bevindingen tijdens de asbestinventarisatie neemt u maatregelen met betrekking tot het gebruik van de ruimten of het gebouw. Soms moeten ruimten worden afgesloten vanwege de gezondheid van de mensen die in het pand werken. Neem ook contact op met de u omringende panden en geef duidelijk aan wanneer er asbesthoudend materiaal wordt verwijderd.
Zorg voor goede communicatie naar zowel de buurt als de bezoekers en passanten, zodat een schrikreactie door het plotseling geconfronteerd worden met ‘witte pakken’ wordt voorkomen.
De verkoper van een pand is niet verplicht het eventueel aanwezige asbest te verwijderen. Is uw pand gebouwd voor 1994 en weet u niet zeker of er asbest in het pand is verwerkt? Dan kunt u een asbestinventarisatie laten uitvoeren door een gecertificeerd bedrijf. De nieuwe eigenaar betaalt zelf de kosten van de inventarisatie en de verwijdering van asbest. Of u moet afspreken met de koper dat u de kosten op u neemt.
Als bedrijf kunt u gebruikmaken van enkele regelingen om asbest te verwijderen.
In alle provincies was het voor agrarische bedrijven mogelijk gebruik te maken van de subsidieregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop!. 75% van de asbestdaken ligt in de agrarische sector. Deze subsidie is inmiddels beëindigd.
Asbest kan kankerverwekkend zijn wanneer asbestvezels vrijkomen en u deze inademt. Dit kan gebeuren als asbest in slechte staat verkeert of wanneer het ondeskundig wordt verwijderd of bewerkt. De meeste nu nog aanwezige asbestvezels zitten vast in een ander materiaal. Zolang hier niets mee gebeurt, is de kans klein dat deze vezels in de lucht komen en schade veroorzaken.
Asbestvezels die in de lucht zweven, kunnen na inademen diep in de longen doordringen. Na vele jaren kunnen deze asbestvezels longkanker of mesothelioom (longvlies- of buikvlieskanker) veroorzaken. Voor zover bekend leidt het inslikken of aanraken van asbestvezels niet tot gezondheidseffecten.
Niet iedereen die asbestvezels inademt, krijgt daardoor kanker. De kans om kanker te krijgen door asbest wordt vooral bepaald door de hoeveelheid asbestvezels die iemand heeft ingeademd. Dit is weer afhankelijk van de hoeveelheid asbestvezels in de lucht en de duur dat iemand deze lucht heeft ingeademd.
Het grootste risico van asbest is aanwezig bij langdurige blootstelling aan grote hoeveelheden asbestvezels in de lucht. Dit soort blootstelling vond bijvoorbeeld vroeger plaats in sommige werksituaties, waarbij werknemers jarenlang, dag in dag uit, heel grote hoeveelheden asbest hebben ingeademd
Nee, met medisch onderzoek is het helaas niet mogelijk om:
Kinderen zijn niet gevoeliger voor asbest, maar zijn een risicogroep omdat ze een langere levensverwachting hebben dan volwassenen. Asbest geeft pas 10 tot 60 jaar later gezondheidseffecten en kinderen hebben daarom een grotere kans om gedurende hun leven gezondheidseffecten te ontwikkelen na blootstelling aan asbestvezels.