Driekwart gemeenten krijgt begroting komende jaren niet rond

De BDO-Benchmark Nederlandse Gemeenten 2025 geeft aan dat de financiële druk op gemeenten toeneemt. Driekwart van de gemeenten verwacht de komende 4 jaar een tekort, oplopend tot gezamenlijk € 5,2 miljard. Ook de leges voor de omgevingsplanactiviteit en de bouwactiviteit zijn hier belangrijke onderdelen van.

Tekorten

BDO analyseerde de gemeentelijke meerjarenbegrotingen 2024-2028 en resultaten van 2023. Voor 2025 wordt een tekort van € 667 miljoen verwacht, oplopend tot ruim € 1,4 miljard in 2026. In 2027 is het verwachte tekort € 638 miljoen en in 2028 € 575 miljoen. Verder verwachten 76 gemeenten een overschot van in totaal € 1,3 miljard over deze 5 jaar, terwijl 266 gemeenten een tekort van circa € 5,2 miljard voorzien.

Onzekerheid

Het lijkt alsof de situatie na 2027/2028 licht verbetert, maar de realiteit is dat gemeenten nu geen plannen kunnen maken voor die jaren omdat de begroting voor 2026 geen dekking heeft. Veel gemeentebegrotingen missen volledig beleid voor de periode na 2026, en belangrijke investeringen en plannen blijven dan ook ongerealiseerd. Dit stelt de aanpak van maatschappelijke opgaven noodgedwongen uit. Gemeenten kunnen simpelweg niet vooruitkijken of investeren, omdat ze niet in staat zijn de tekorten vanaf 2026 te dekken.

Reserves geen oplossing

Hoewel gemeenten reserves hebben, is een groot deel daarvan al bestemd voor verplichtingen en investeringen die eerder gepland waren. De resterende reserves (25%) zijn niet voldoende om het financieringstekort in 2026 te dekken en bieden daarmee geen oplossing voor de overbrugging van het ravijn, zo stelt BDO. 

Volgens het rapport is te zien dat gemeenten nu al snijden in de kosten van dienstverlening en voorzieningen, en taakstellingen opleggen aan gemeenschappelijke regelingen en de eigen organisatie. Het algehele beeld is dat de verschraling is ingezet, terwijl tegelijkertijd inwoners, bedrijven en bezoekers geconfronteerd worden met hogere lasten.

Niet langer houdbaar

De financiële problemen voor gemeenten zijn niet tijdelijk en kunnen niet wachten tot later. Gemeenten hebben meer dan ooit behoefte aan duidelijke afspraken over de balans tussen taken en middelen, en de ondersteuning die nodig is om gezamenlijk de maatschappelijke opgaven aan te pakken. De VNG wil daar met het kabinet in het Overhedenoverleg richting de Voorjaarsnota afspraken over maken.

Onderzoek alternatieve financiering VTH Taken

In oktober vorig jaar werd het onderzoek naar alternatieve financiering van VTH taken gepubliceerd dat in opdracht van de VNG en de Vereniging BWT Nederland is opgesteld. Hierin wordt al gewaarschuwd voor een rampscenario als dit niet snel bij gemeenten op de agenda komt nu de Omgevingswet en de Wkb in werking zijn getreden. 
De Vereniging BWT Nederland zal dit jaar het onderzoek ook op de agenda proberen te krijgen van de Haagse politiek. 

Lees hier het onderzoeksrapport Alternatieve Financiering VTH Taken

En ga voor het BDO onderzoek naar de BDO-benchmark Nederlandse gemeenten 2025

Bron: VNG 23-01-2025

Thema's: Organisatie BWT